Dnia 17 października 2018 roku o godz. 15:00 ku pamięci słynnego lotnika płk pil Stanisława Skarżyńskiego z okazji 85 rocznicy historycznego lotu odbyła się inauguracja wernisażu wystawy „Stanisław Skarżyński, historyczny lot przez Atlantyk 1933”. Wernisaż wpisuje się w cykl wydarzeń kulturalnych o tematyce niepodległościowej „Wielcy Polacy na Obczyźnie”, realizowanego przez bibliotekę w ramach obchodów 100-lecia odzyskania przez Polskę Niepodległości.
Wydarzenie to mogło być zrealizowane dzięki wspólnej współpracy kilku organizatorów: Bibliotece Publicznej im. Zygmunta Jana Rumla w Dzielnicy Praga- Południe w Warszawie, Stowarzyszeniu Polsko-Argentyńskiemu, Towarzystwu Polsko-Brazylijskiemu, Muzeum Historii Ruchu Ludowego przy udziale 8 Bazy Lotnictwa Transportowego im. płk pil Stanisława Jakuba Skarżyńskiego. Wystawa została objęta honorowym patronatem Ambasady Republiki Argentyny.
Otwarcie wystawy rozpoczęło się oficjalnym powitaniem znamienitych Gości przez Dyrektor Biblioteki Panią Mirosławę Majewską. Podkreśliła znaczenie tego ważnego dnia w bardzo ważnym roku 100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości i kultywowania pamięci o Wielkich Polakach, w którym to gronie zajmuje miejsce płk pil Stanisław Skarżyński. Poprzez patronów ulic, tablic na budynkach oraz pomniki i skwery, Warszawa upamiętnia wielkich Polaków.
Ambasador Republiki Argentyny Pani Ana Maria Ramirez powiedziała kilka słów o przyjaźni polsko-argentyńskiej, polsko-latynoskiej jej istocie oraz jej kontynuacji, nawiązując do tak ważnych rocznic.
Najważniejszym gościem był Gość Honorowy Pan Maciej Skarżyński syn słynnego lotnika. Z wyrazami wzruszenia wspomniał o swoim Ojcu, który tak ukochał Argentynę i Polonię, że po wylądowaniu w Brazylii, odmówił panu ambasadorowi Raczkiewiczowi prośby o natychmiastowy powrót do kraju i poleciał do Argentyny na spotkania z Argentyńczykami i Polakami. Wspomniał, że Ojciec często omawiał chwile spędzone w tym ślicznym kraju.
Pan Maciej przekazał serdeczne podziękowania i wyrazy radości Gospodarzowi i organizatorom za inicjatywę 85 rocznicy przelotu w wyjątkowym roku – roku stulecia odzyskania niepodległości przez Polskę.
W roku 1936 Federation Aeronutique Internationale wydała medal, który teraz rokrocznie jest nadawany za wyjątkowe wyczyny lotnicze.(mówił dalej) Pierwszym uhonorowanym tym Medalem Bleriota był kpt. pil Stanisław Skarżyński - Polski pilot. W rekordach międzynarodowych, rekord Ojca jest dalej nie pobity a RWD-5bis inż. Rogalskiego, Wigury i Drzewieckiego jest dalej najmniejszym samolotem, który kiedykolwiek przeleciał Atlantyk.
Syn Pułkownika złożył również podziękowania licznie przybyłym Gościom: Korpusu dyplomatycznego akredytowanego w Polsce, Przedstawicielom Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Przedstawicielom lotnictwa Wojska Polskiego, Przedstawicielom Aeroklubów Lotnictwa Cywilnego oraz innych instytucji, organizacji i stowarzyszeń i prasy lotniczej.
Następnie przemówienie wygłosił ppłk pilot Krzysztof Janica, prezentując list od dowództwa 8 Bazy Lotnictwa Transportowanego. Rozpoczął od zacytowania słów przedwojennego szefa Departamentu Aeronautyki, gen. Ludomiła Rayskiego które, w pełni oddają to, co dla polskiego lotnictwa zrobił płk pil Stanisław Jakub Skarżyński.
„Lotnictwo wtedy jest silne, kiedy ma dobrych pilotów i dobre maszyny. Ale wtedy zaczyna być wielkie, kiedy ma swoją legendę. Stanisław Jakub Skarżyński jest jednym z twórców legendy lotnictwa polskiego”
Pan Podpułkownik wspomniał o wyczynie płk pil Stanisława Skarżyńskiego, wzorze dla lotników polskich oraz obowiązku kultywowania pamięci o tak bohaterskim Lotniku, gdzie dla 8 Bazy Lotnictwa Transportowego im. płk pil Stanisława Jakuba Skarżyńskiego w Krakowie-Balicach, nosić imię patrona to honor i zaszczyt.
Dzięki staraniom Dowódcy Bazy płk pil Pawła Bigosa, wszystkie samoloty Bazy na swoich kadłubach, będą nosiły wizerunek płk pil Stanisława Skarżyńskiego wraz informacją upamiętniającą jego wyczyn sprzed 85 laty.
Pan ppłk pil Krzysztof Janica w imieniu Dowódcy, żołnierzy i pracowników 8 BLTr pogratulował i podziękował za inicjatywę wernisażu, pokazującego wybitne postaci dla upamiętnienia obchodów rocznic w wyjątkowym roku 100-lecia niepodległości.
Miłą niespodzianką dla Pana Macieja Skarżyńskiego oraz przybyłych Gości było oficjalne wręczenie Panu Maciejowi przez Sekretarza Generalnego Aeroklubu Polskiego – Dyrektora Zarządzającego Aeroklubu Polskiego Pana Ryszarda Michalskiego certyfikowanego reprintu wpisu do księgi pamiątkowej, informującego o wyczynie, którego dokonał płk pil S. Skarżyński.
Pan Stanisław Pawliszewski – Prezes Towarzystwa Polsko-Brazylijskiego, były ambasador RP w Brazylii po przywitaniu się i podziękowaniu Gospodarzowi - Pani Dyrektor Biblioteki, Organizatorom oraz Gościom wygłosił prelekcję o Stanisławie Skarżyńskim i wystawie.
Pan Pawliszewski przybliżając postać płk pil Stanisława Skarżyńskiego wspomniał o Jego historycznym locie, ustanawiającym rekord światowy oraz odznaczeniu medalu FAI, który jako pierwszy i jedyny Polak otrzymał a samolot RWD-5 bis był najmniejszym, jaki dotąd przeleciał Atlantyk. Wskazał na aktualność tego rekordu. Pan Prezes opowiedział, co znajduje się na wystawie oraz roli tego historycznego wydarzenia. Wskazał na spotkania popularyzujące polskie lotnictwo, spotkania z władzami w Brazylii i Argentynie oraz społecznościami polonijnymi w tych krajach, gdzie Skarżyński był entuzjastycznie witany. Wspomniał również, o entuzjastycznym powitaniu przez Polaków włącznie z członkami rządu po powrocie do kraju z za Atlantyku oraz odznaczeniu Lotnika Orderem Polonia Restituta w 1933 roku; a z kolei, że w roku 1931 dokonał zwycięskiego lotu dookoła Afryki razem z por. obserwatorem Andrzejem Markiewiczem na samolocie polskiej konstrukcji Ł-2. Rajd afrykański uczynił Jego nazwisko znanym w świecie. Były ambasador podkreślił rolę Pułkownika w organizacji polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej i powiedział o Jego tragicznej śmierci podczas powrotu z nalotu na Bremę; Stanisław Skarżyński został odznaczony wieloma odznaczeniami polskimi i zagranicznymi oraz pośmiertnie mianowany pułkownikiem przez Wodza Naczelnego gen. Władysława Sikorskiego 1 września 1942 roku.
Wskazał na materiały przedstawione w wystawie, które przybliżają legendę polskiego lotnictwa, człowieka czynu, człowieka skromnego, wielkiego patriotę, który w służbie ojczyzny poświęcił swe życie , który w obronie ojczyzny zapłacił najwyższa cenę.
Pan Pawliszewski powiedział, że do wystawy udostępniły swoje materiały i dokumenty liczne archiwa i muzea , instytucje i osoby prywatne. Oraz podkreślił, że pan Maciej Skarżyński, syn bohatera lotu atlantyckiego udostępnił wiele zdjęć i dokumentów, w wystawie są również dokumenty udostępnione, także przez Ambasadę Brazylii w Warszawie, Polską Ambasadę w Meksyku, Związek Polaków w Argentynie, organizacje polonijne w Brazylii i 8. Bazę Lotnictwa Transportowego im. Płk Pil Stanisława Jakuba Skarżyńskiego w Krakowie z uroczystych obchodów
85. rocznicy historycznego lotu, jakie odbyły się w Krakowie w Kościele Garnizonowym p w. św. Agnieszki oraz w 8. Bazie w Balicach (Uroczystość odsłonięcia Tablicy w Kościele Garnizonowym w Krakowie odbyła się 7 maja 2018r., Tablicę wmurowaną w Kościele odsłonił pan Maciej Skarżyński wraz z Dowódcą 8.BLTR, płk pil Pawłem Bigosem.)
Kolejnym punktem programu było przedstawienie prezentacji multimedialnej autorstwa Pana Michała Starosty ze Stowarzyszenia Polsko-Argentyńskiego. W prezentacji Pan Michał przedstawił świat widziany oczami płk pil Stanisława Skarżyńskiego na podstawie Jego książki z 1934 roku, odnoszący się do wydarzeń z 1933 roku - lotu Pułkownika Skarżyńskiego do Argentyny oraz Jego pobytu w Argentynie. Na slajdach Goście mogli zobaczyć archiwalne materiały z gazet argentyńskich i polskich, potwierdzające, jak wielkiego wyczynu dokonał legendarny lotnik, oraz jak wielką przyjaźnią darzą się narody polskie, argentyńskie i brazylijskie. W prezentacji zaprezentowane zostało również lotnictwo argentyńskie z tamtego okresu oraz kunszt pilotażu. Pan Starosta podczas prezentacji podkreślił istotę wizyt dyplomatycznych i wśród lotnictwa argentyńskiego, które przyczyniły się do postawienia fundamentów wymiany myśli technicznej, ale przede wszystkim promowania Polski na drugiej półkuli, jako suwerennej i niepodległej. W prezentacji pokazał również spotkania płk pil S. Skarżyńskiego z polonią, które oprócz wizyt towarzyskich, miały na celu utwierdzić Polaków o sile Polski. Prezentacja zawierała też inne ciekawostki.
Po prezentacji resume wygłosił Przedstawiciel MSZ Pan Marek Pernal, Ambasador RP w Argentynie w latach 2016 – 2018. Wskazał na istotę, że czasami najmniejszy „ta mała pchełka polskich konstruktorów”, może więcej zdziałać niż „wielcy”. Jeden człowiek, taki jak płk pil Stanisław Skarżyński może więcej zdziałać, niż wielu. Podkreślił istotę kontynuacji pamięci o tym wielkim człowieku i kontynuacji przyjaźni polsko-argentyńskiej i polsko-latynoskiej.
W klimat tamtych lat muzycznie wprowadzili Gości Pan Dawid Ludkiewicz i Pan Mariusz Chmielewski poprzez swoje aranżacje pianistyczno-akordeonowe łączące muzykę polską i latynoską.
Oprócz wyżej wymienionych osób, swoją obecnością na wernisażu zaszczycili przedstawiciele korpusu dyplomatycznego akredytowanego w Polsce: Ambasador Brazylii, Ambasador Panamy, Ambasador Peru, I sekretarz Wenezueli.
Z sił powietrznych Wojska Polskiego Pan gen bryg pil Sławomir Żakowski Zastępca Dowódcy Centrum Operacji Powietrznych -Dowództwo Komponentu Powietrznego. Delegacja z 8 BLTr w Krakowie, Piloci, ze Stowarzyszenia Lotnicza Warszawa Pan Adam Kostyra, oraz Redaktor naczelny Przeglądu Lotniczego.
Przybyło również liczne grono członków Stowarzyszenia Polsko-Argentyńskiego i Towarzystwa Polsko-Brazylijskiego oraz inne osoby. Uroczystość zwieńczyły nieoficjalne rozmowy i poczęstunek, gdzie uczestnicy mogli skosztować, między innymi, wyśmienitych pasztecików i koreczków przygotowanych przez Panią Teresę Kobryner członka Stowarzyszenia Polsko-Argentyńskiego, pomysłodawczynię organizacji wydarzenia.
W dniach 17 października - 6 listopada w Galerii Słonecznej, mieszczącej się w budynku biblioteki przy ul. Meissnera 5 w Warszawie, eksponowano wystawę „Stanisław Skarżyński, Historyczny lot przez Atlantyk 1933”, a na monitorach biblioteki można było oglądać prezentację multimedialną o wielkim Polaku.
Autorzy fotografii z wernisażu: Pani Katarzyna Chacińska, Pan Robert Martyna, Pan Michał Starosta, zdjęcia wykonane dzięki uprzejmości Pana Macieja Skarżyńskiego.
opracował: Michał Starosta